گزارش، تداوم حواشی روسای جمهور سابق قرقیزستان با خبر بازگشت عسکر آقایف - مجله تور مالزی

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، روسای جمهور سابق، بر خلاف دیگر کشورهای آسیای مرکزی همیشه یکی از چالش های قرقیزستان بوده است. در حالی که در تاجیکستان هیچ رئیس جمهور سابقی وجود ندارد، در ازبکستان و ترکمنستان تنها روسای جمهور سابق فوت نموده و از جهان رفته اند، و در قزاقستان رئیس جمهور سابق و حاضر در یک ائتلاف نانوشته به سر می برند، در قرقیزستان ]چهار رئیس جمهور سابق هر کدام با چالش هایی جدی در حوزه سیاسی روبرو اند.

عسکر آقایف، نخستین رئیس جمهور این کشور است که در نتیجه انقلاب رنگی طیف غرب گرا برکنار شد و به روسیه پناهنده شده است. وی هم اکنون در روسیه به سر می برد. رئیس جمهور بعدی این کشور نیز، قربان بیک باقی اف بود که او هم پس از تحولات و تنش های خونین سال 2010 و اتهامات مربوط به فساد خانواده و اطرافیانش از کشور گریخت. پس از وی برای یک بازه کوتاه، روزا اتونبایوا، وزیر خارجه سابق این کشور به عنوان رئیس جمهور موقت مشغول شد و وی هم اکنون در قرقیزستان به سر می برد و مشغول فعالیت سیاسی، به عنوان کم حاشیه ترین رئیس جمهور سابق است. آلماس بیک آتامبایف که پس از اتونبایوا در انتخابات پیروز شد نیز اخیرا با چالش های سیاسی و حقوقی جدی روبرو شده و پس از درگیری های کوی تاش، توسط نیروهای امنیتی قرقیز بازداشت شده و در بازداشتگاه کمیته دولتی امنیت ملی به سر می برد.

در حالی که تمام فضای سیاسی این کشور درگیر و دار تحولات مربوط به آتامبایف، پرونده وی و اتهامات جدیدی که هر روز مطرح می گردد، و واکنش های هواداران و اعضای خانواده وی هستند، و آینده حزب حاکم سوسیال دموکرات که رهبری آن در بازداشت به سر می برد در هاله ای از ابهام واقع شده است، رسانه های قرقیز خبر از حواشی جدیدی درباره رئیس جمهور سابقِ دیگر، عسکر آقایف می دهند. وی اخیرا در مصاحبه با بعضی رسانه های روس گفته که در آینده ای نزدیک به کشور باز خواهد گشت و تاکید می نماید که هیچ منع رسمی و قانونی برای بازگشت وی به کشور وجود ندارد. این در حالی است که چندی پیش، اخباری مبنی بر ورود دختر عسکر آقایف، برمت، به بیشکک در رسانه ها و شبکه های اجتماعی منتشر شد.

به محض انتشار این موضع گیری و اظهارات آقایف، دادستانی قرقیزستان واکنش نشان داده و طی بیانیه ای گفته که پرونده های متعدد کیفری در ارتباط با شخص آقایف و اطرافیان و خانواده وی وجود دارد. بعد از سال 2005 چندین پرونده مختلف توسط مراجع قضایی این کشور علیه تیم آقایف تشکیل شده است که عمدتا مربوط به دوره ریاست جمهوری باقی اف می باشند.

در این میان، گفته می گردد پرونده هایی در مورد صندوق میریم که توسط مایرام آقایوا، آیدار آقایف و عادل تویگونبایف و دیگر چهره هایی که منجر به خسارت های چند میلیون دلاری به این جمهوری شده ند، وجود دارد. احکام دادگاه قرقیزستان در بعضی پرونده های کیفری مذکور، صادر شده است. بنا بر نتایج تحقیقات از فعالیت های صندوق خیریه مذکور، بیش از 30 پرونده کیفری بازگشایی شده و خسارت وارد شده به قرقیزستان در این زمینه بیش از 64 میلیون صوم (حدود 1 میلیون دلار) برآورد شده است. چندین ساختمان و دیگر اموال و دارایی های این صندوق در این راستا به دولت بازگردانده شده اند.

داماد عسکر آقایف، عادل تویگونبایف نیز بنا بر بیانیه مذکور، بر اساس بند 166 (کلاهبرداری)، 188 (اقامات انحصاری و محدود کردن رقابت) و 213 (فرار اقتصادیاتی) قانون اساسی این کشور، به صورت غیابی به 20 سال زندان همراه با بازگرداندن دارایی ها محکوم شده است. دادگاه همچنین وی را به جبران حدود 10 میلیون دلار جریمه اقتصادی در راستای یاری به شرکت سهامی مشترک فرودگاه بین المللی ماناس، متعهد نموده است.

چهار پرونده کیفری دیگر نیز علیه پسر رئیس جمهور سابق قرقیزستان، آیدار آقایف، بازگشایی شده که خسارت برآورد شده از این پرونده ها حدود 3 میلیون دلار برآورد می گردد. شواهدی در مورد مشارکت مستقیم و غیرمستقیم وی در 11 پرونده کیفری دیگر نیز وجود دارد.

در نتیجه این پرونده ها و این که آقایف و اعضای خانواده و نزدیکانش همگی قرقیزستان را ترک نموده اند، دادستانی این کشور روند قرار دادن اسامی این افراد در لیست تحت تعقیب بین المللی را صورت داده اند. با این حال روسیه تاکنون از استرداد این افراد به مراجع قضایی قرقیزستان امتناع نموده که این امر انتقاد دادستانی این جمهوری را در پی داشته است.

در بیانیه مذکور همچنین تصریح شده که مراجع قضایی و امنیتی همچنان تحقیقات در مورد پرونده آقایف را ادامه داده و در راستای آنالیز نقش شخص آقایف در این جرائم، وی به محض ورود به قرقیزستان احضار و بازپرسی خواهد شد.

رئیس جمهور سابق قرقیزستان همچنین به واگذاری زمین به چین و قزاقستان، تیراندازی به معترضین در روستای باسپیک (در جریان حوادث آکسی)، محاکمه مخالفین سیاسی، تحکیم قدرت و شماری از دیگر اتهامات نیز متهم شده است.

لازم به ذکر است عسکر آقایف نخستین رئیس جمهور قرقیزستان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، و تنها رئیس جمهوری بود که به عنوان یک آکادمیسین، عضو حزب کمونیست نبود. وی با تاکید بر دموکراسی و ایده سوئیس آسیا در کوشش بود با یک رویکرد غرب گرایانه معتدل، قرقیزستان را به سوی لیبرال دموکراسی سوق دهد. به همین دلیل، وی اصلاحات بسیاری را در این کشور صورت داد و سازمان ها و موسسات خارجی و به ویژه غربی زیادی در این کشور فعال شدند.

در جریان حمله آمریکا و ناتو به افغانستان پس از حوادث 11 سپتامبر، آقایف بیشترین همکاری با کشورهای غربی را با در اختیار قرار دادن پایگاه هوایی ماناس صورت داد. با این حال، با روی کار آمدن ولادیمیر پوتین در روسیه و بهبود تدریجی روابط با مسکو، اعتراضات از سوی مخالفین غرب گرا شروع شد که در سال های 2003 تا 2005 منجر به شکل گیری انقلاب رنگی تحت عنوان انقلاب گل لاله گشت. در این حوادث شمار زیادی از قرقیزها مجروح و حتی کشته شدند. در نهایت نیز بی ثباتی سیاسی تا زمان به قدرت رسیدن قربان بیک باقی اف برای این کشور بر جای ماند و تا سال 2011 ادامه یافت.

همچنان انگیزه آقایف از این اظهار نظرها و اینکه آیا تصمیمش برای بازگشت به قرقیزستان جدی است یا خیر، تعیین نیست. با این وجود به نظر می رسد واکنش تند دادستانی قرقیزستان یک هشدار برای وی محسوب می گردد که می تواند منجر به تغییر تصمیم وی برای بازگشت به کشور گردد. در حالی که دادستانی با سکوت خود می توانست به محض ورود آقایف به بیشکک، وی را در فرودگاه دستگیر و بازپرسی نماید.

همین امر نیز شائبه ها در مورد نقش روس ها و یا حتی خود دولت قرقیزستان در این بازی را افزایش داده است. همچنان تعیین نیست که آیا در مشورت با مقامات روس آقایف چنین تصمیمی را گرفته و اعلام نموده یا خیر. بعضی سناریوها حاکی از آن دارد که این اقدام آقایف یک هشدار به دولت سورانبای جین بیک اف برای اقدامات اخیرش پیرامون آلماسبیک آتامبایف است، و از سوی دیگر نیز بعضی برآورد ها در مورد نقش عمدی دولت قرقیزستان به منظور انحراف افکار عمومی کشور به سمت موضوعات مربوط به روسای جمهور سابق دیگر، برای بازتر شدن دستان مراجع امنیتی و قضایی برای برخورد با آتامبایف، حاکی است.