اهمیت مدرک، بیشتر از دانش شده است، عطش هست ولی در دانشگاه منعکس نمی گردد - مجله تور مالزی

علی اصغر محمدخانی دبیر این جایزه در ابتدای برنامه گفت: سال جاری و در این دوره، 16 سرانجام نامه دکتری به دبیرخانه جایزه رسیدند که 5 رساله از آن ها درباره مولوی هستند. مولانا اکثریت مقالات دانشگاهی در زمینه رسالات دکترا را به خود اختصاص داده و بیشترین توجهات را به سمت خود معطوف نموده است. در میان سرانجام نامه ها، یک اثر تصحیحی هم وجود داشت که مربوط به دیوان سیدحسن غزنوی است.

وی اضافه نمود: یک نکته مهم که باید در این برنامه به آن اشاره کنیم، مساله اهمیت مدرک به جای دانش است که این روزها بسیار زیاد شده است. ظاهرا مدرک مهم تر از دانش شده و اولویت اول دانشجویان، توجه به کمیت به جای کیفیت است. در این کنار این شرایط، شاهد افزایش دانشجویان رشته های تکمیلی هستیم که نامتناسب با شرایط گروه های دانشگاهی ماست. به عنوان مثال، سال جاری 100 نفر مدرک دکتری گرفتند. البته در این میان بحث سرقت علمی در سرانجام نامه ها هم مطرح می گردد که مساله ای قابل تامل است و باید توجه کنیم که چگونه رخ می دهد و چگونه می توان جلوی آن را گرفت.

معاون فرهنگی شهر کتاب در ادامه گفت: این روزها، پدیده سرانجام نامه نویسی در خیابان انقلاب، بر کتابفروشی ها سلطه و غلبه پیدا می نماید و کتابفروشی ها به سمت کساد شدن پیش می فرایند. این یک زنگ خطر است چون کار به فروش سرانجام نامه ها و تحقیقات آماده رسیده است. مساله بورسیه های غیرقانونی دانشگاه ها هم مطرح است که چندی پیش در سطح کشور مطرح شد. آیا آموزش عالی کشورمان ناکارآمد شده است؟ آیا این مسائل واقعیت دارند یا خیر؟

محمدخانی در بخش سرانجامی سخنانش گفت: اعلام این نکته هم مهم است که دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، هر سال سرانجام نامه های خوبی ارائه می نمایند.

ضیا موحد اولین سخنران این برنامه بود که درباره بلاغت ساختارهای نحوی در تاریخ بیهقی سرانجام نامه برگزیده به سخنرانی پرداخت و گفت: به مساله سرانجام نامه نویسی و فروشی اشاره شد. من نمی دانم این هایی که چنین کاری می نمایند، چقدر قصد تخریب دانشگاه را دارند اما خواهش می کنم آن چه دانشگاه به ما می دهد، بگیرید تا ببینید چه باقی می ماند. بدانید که دانشگاه نهاد کم اهمیتی نیست. اما درباره سرانجام نامه برگزیده؛ اثری بسیار خواندنی است. خانم سیدقاسم نویسنده آن، پیش از این یک سخنرانی درباره تاریخ بیهقی در همین جا داشت و قصد ندارم حرف هایش را تکرار کنم.

این محقق ادامه داد: 2 مساله مهم در این رساله مطرح شده که یکی از آن ها، پرداختن به بحث واژگان آرایی است که چطور می گردد بیهقی وقتی می خواهد تاریخ بنویسد و میخواهد از چیزی حرف بزند، آن را برای تاکید، به اول جمله می آورد. مهم تر این که این رساله، اهمیت نحو را خارج از جمله هم نشان می دهد. ما اغلب درباره نظم یا شعر حرف زد ه ایم و کمتر از نثر گفته ایم. بیهقی در نثر، معجزه است. وقتی تاریخ او را می خوانید، انگار کسی دارد حرف می زند که صدایش در همه جای کتاب پیچیده است.

وی گفت: علت بدی ترجمه شعر، در شعرهایی که به فارسی بازگردانده می شوند، در این است که نمی دانند تکیه را در کجای جمله بگذارند و اسیر زبان می شوند. اما درباره بیهقی، باید بگویم که او محافظه کار است چون در زمان پادشاهی قلدر و نامعقولی مانند مسعود غزنوی تاریخ نگاری می نموده است. او در فرازهایی از فعل مجهول و جمع استفاده می نماید. این کاری است که ما در آن استادیم یعنی دوپهلو حرف زدن یا همان دودوزه بازی. سیاستمدارانمان را می شناسیم و می دانیم چگونه حرف می زنند. دو پهلو صحبت می نمایند. بیهقی هم به دلیل فضای حاکم در زمان مسعود، ناچار بوده این چنین بنویسد. البته استفاده از فعل جمع و گفتن این که ما قصد انجام فلان کار را داریم گاهی برای احترام و تکبر و گاهی هم برای رد گم کردن است.

حسین معصومی همدانی دیگر محقق حاضر در این برنامه که به سخنرانی پرداخت، گفت: بیشترین اهمیتی که جایزه دکتر مجتبایی دارد، این است که سرانجام نامه هایی که در آن آنالیز می شوند، پیش تر در دانشگاه آنالیز شده اند و دوباره خود را در معرض داوری جایزه دکتر مجتبایی قرار می دهند. چاپ شدن آن ها هم بعد از برگزیده شدن، موجب می گردد برای بار سوم داوری شوند؛ هم توسط مخاطبان خاص و هم توسط عموم. در عین حال، برخی از آثار برگزیده دوره های قبل هنوز، به انتشارات هرمس سپرده نشده اند تا به چاپ برسند و این نشان می دهد که صاحبانشان هنوز آن ها را، پیش از آن که مورد داوری سوم قرار بگیرند، محتاج آنالیز می دانند.

این پژوهشگر حوزه ادبیات گفت: یکی از آسیب های کار علمی، پنهان کاری است. پنهان کاری برای بخشی از کارهای علمی مانند کارهای نظامی یا تولیدی، امری معمولی است. سرانجام نامه نویسی در ایران به ویژه در حوزه علوم انسانی، کاری است که مقدار زیادی دور از انظار انجام می گردد. کاری به روابط سالم یا ناسالم در هیئت های علمی ندارم اما تصویب سرانجام نامه و آغاز کار یک فرایند پیچیده را به همراه دارد. غالبا آغاز نوشتن سرانجام نامه به معنی آغاز یک خلوت برای نویسنده اش است. کم پیش می آید وقتی محققی در ایران، سرانجام نامه می نویسد، درباره موضوعش سخنرانی بکند. در علوم مهندسی، معمولا استاد راهنما وظیفه خود می داند که دانشجو را به سینمارهای مختلف بفرستد. این یکی از اشکالات ماست که دانشجویانی که در حال گذراندن سرانجام نامه هستند، گویی به فضای آکادمیک تعلق ندارند و باید در خانه باشند. بگذریم که صحبت درباره خیلی از سرانجام نامه ها و جلسات دفاع شان اکثرا درباره نقطه و ویرگول هستند.

معصومی همدانی ادامه داد: به نظر می رسد دانشجوهای ادبیات، این روزها چیزی می خواهند و اساتید چیز دیگری. و ظاهرا به علوم ادبیات نیاز است که این هم کار یک عده خارج از دانشگاه است که آثار را ترجمه می نمایند. نمی دانم نقش دانشگاه در این میان چیست؟ چون در زمینه فلسفه هم بیشترین کار را مترجمان خارج از دانشگاه انجام داده و آثار جدید را ترجمه می نمایند. این عطش بین دانشجوها وجود دارد ولی در گروه ها منعکس نمی گردد. رساله هایی هم که در این دوره جایزه دکتر مجتبایی آنالیز کردیم، عمدتا به آثار ترجمه شده پرداخته اند و آن ها را به عنوان منبع قرار داده اند.