عمر مفید هواپیما چقدر است؟ - مجله تور مالزی

طول عمر مفید هواپیما همانطور که گفتیم به عوامل مختلفی بستگی دارد اما چطور بعضی از ایرلاین ها به این نتیجه می رسند که دیگر هواپیما مورد نظر برای پرواز گزینه مناسبی نیست و به اصلاح پیر شده است؟

موثرترین عامل در معین طول عمر مفید هواپیما

چرخه فشار! بله درست خواندید یکی از موثرترین عوامل معین طول عمر مفید هواپیما چرخه فشار (pressurization cycles) است، این موضوع مهمترین عامل در معین طول عمر مفید هواپیما و بعلاوه امنیت هواپیما مورد نظر برای پرواز به شمار می آید. عده ای می گویند که تعداد پروازهای هر هواپیما معین نماینده سن هواپیماها هستند، که

فاکتورهای مورد نظر برای تعریف چرخه فشار بستگی به فاکتورهای زیر دارد:

• برخاست
• پرواز
• فرود هواپیما

هیچ اهمیتی ندارد که هواپیما مورد نظر در چه راستاهایی پرواز داشته، کوتاه یا بلند! بلکه تمرکز بر روی تعداد چرخه های هواپیما است که می تواند بر روی طول عمر و امنیت هواپیما تاثیر بگذارد.

دلیل اهمیت چرخه های فشار

شاید برایتان این سوال پیش بیاید که چرا باید چرخه فشار بر روی طول عمر مفید هواپیماها تاثیر داشته باشد! به همین منظور باید بگوییم که دلیل اهمیت چرخه های فشار به این دلیل است زمانی که هواپیما در حال پرواز است در معرض فشار قرار می گیرد و این فشار بر روی بخش های مختلف این وسیله نقلیه تاثیر می گذارد نظیر بال ها، بدنه و … .

محاسبه اندازه فشاری که بر هواپیما وارد می گردد بدون اینکه مدت زمان پرواز در نظر گرفته گردد نیز صورت می گیرد.

در طول چرخه فشار هواپیما تمامی بخش های که شامل اتصال دهنده ها و پرچ ها می گردد نیز تحت تاثیر قرار می گیرند و در طول زمان به دلیل فشاری که بر آن ها می آید ضریب تحمل پذیری پایینی دارند و ترک هایی در اطراف اتصالات بدنه هواپیما په داخل قطعات و چه بر روی بدنه پدید می آید. حجم این ترک ها یکی از برترین فاکتورهای برای تشخیص طول عمر یک هواپیما محسوب می گردد. البته ناگفته نماند که طول مفید یک هواپیما به شرکت سازنده آن هم مربوط می گردد. تعداد برخاست و فرودهای هواپیما تاثیر بسزایی بر روی طول عمر مفید هواپیما دارد.

دیگر عوامل موثر بر روی طول عمر مفید هواپیما

به غیر از چرخه فشار که موضوع بسیار مهمی در تشخصی طول عمر مفید هواپیما به شمار می رود، عوامل دیگر هم هستند که بر اهمیت این موضوع بیافزایند. شرکت های هواپیمایی هم با دانستن همین موارد می توانند طول عمر مفید هواپیما را تشخیص دهند و اعلام نمایند که دیگر پرواز با این هواپیما امن نخواهد بود.

هزینه بالای تعمیر هواپیماهای قدیمی

با تمام این تفاسیر ایمنی پرواز همواره تنها نگرانی مورد نظر نیست، در بیشتر مواقع طول عمر هواپیما بنابر دلایل اقتصادی کوتاهتر اعلام می گردد با این هدف که در هزینه های بالای مربوط به تعمیرات هواپیما تاثیر چشمگیری داشته باشد. از همین رو ایرلاین ها هواپیماهای قدیمی را زمین گیر یا بازنشسته می نمایند و به جای آن یک هواپیمای تازهتر می خرند به جای اینکه بخواهند متحمل هزینه های گزاف تعمیر هواپیماهای قدیمی بشوند.

دلیل دیگر که ایرلاین ها طول عمر مفید هواپیما را کم اعلام می نمایند، درخواست مشتریان است. گاهی مسافران درخواست نوسازی ناوگان و یا پرواز با هواپیماهای تازه را دارند که همین موضوع خود دلیلی است برای آنکه ایرلاین ها برای رضایت حال مشتریان خود هواپیماهای نو و تازه خریداری می نمایند.

رضایت حال مشتریان

دلیل دیگر اینکه ایرلاین های طول عمر هواپیماها را کم اعلام می نمایند، در خواست مشتریان است. در بیشتر مواقع مسافران درخواست هایی مبنی بر نوسازی ناوگان های هوایی و یا عدم استفاده از آن هواپیماهای قدیمی را برای پرواز می دهند؛ به همین دلیل شرکت های هوایی به منظور حفظ مشتریان خود اقدام به خرید هواپیماهای تازه می نمایند.

فرسودگی بدنه هواپیما عاملی در معین طول عمر مفید هواپیما

بنابر گفته متخصصان اداره هوانوردی فدرال در مورد طول عمر مفید هواپیما، یکی از عوامل مهم در این خصوص فرسودگی آهن بدنه هواپیما می باشد. به طول معمول سازندگان هواپیما به گونه این وسیله را طراحی می نمایند که برای مدت زمان معینی بدون هیچ مسئله ای بتواند خدمات پروازی مورد نظر را ارائه دهد. اما به معنای آن نیست که در این مدت بدنه هواپیما با مسئله ای روبرو نگردد و دچار فرسودگی یا زنگ زدگی نگردد. برای جلوگیری به وقوع پیوستن هر گونه سانحه هوایی می بایست تمهیداتی در مورد تعمیر و نگهداری هواپیما در نظر گرفته گردد. زمانی که طول عمر مفید هواپیما به حد نصاب خودش می رسد، احتیاج دارد که مورد بازرسیهای فنی و بدنی و بعلاوه جایگزینی بعضی از قطعات می شوند.

در حال حاضر سیستم های منوط به بازرسی رباتیک کنترل و آنالیز بخش های مختلف هواپیما نظیر بال ها و کامپوزیت های بدنه هواپیما به صورت مرحله به مرحله به منظور آنالیز طول عمر مفید هواپیما در نظر گرفته شده است که البته این آنالیز میلیون ها دلار هم هزینه در بر داشته است. این سیستم به طور پیشرفته در تمام بخش های هواپیما قبل از پرواز کنترل می گردد تا اگر از لحاظ فنی مسئله ای در سیستم های داخلی هواپیما یا بدنه آن وجود داشته باشد معین گردد و برای برطرف آن تمهیداتی در نظر گرفته گردد. بیشتر فراورینمایندگان ایرلاین و ارائه دهندگان خدمات تعمیر و نگهداری هواپیماهایی از قبیل شرکت های معروف ایرباس و یا بوئینگ به منظور کنترل کیفیت فراوری محصولاتشان را با استفاده از سیستم آزمایش غیر مخرب در مقیاس بالا تضمین می نمایند.

شاید تصور کنید که پرداخت هزینه های بالا چندهزار میلیون دلاری برای خرید هواپیما و یا تعمیر و نگهداری آن در نگاه اول بسیار سنگین باشد اما در برابر وقوع سانحه های هواپیمایی که خسارات جانی و اقتصادی جبران ناپذیری را به همراه دارند بسیار پایین تر می باشد و تقریبا هیچ به نظر می رسد.

راستا حرکت هواپیماها عامل دیگر موثر در عمر مفید هواپیما

در پاسخ به این سوال باید بگوییم که اتفاقا یکی عوامل موثر در طول عمر مفید هواپیما راستاهایی است که با آن طی شده است، در بعضی موارد ممکن که هواپیما راستا کوتاهی را رفته باشد، اما فشار وارده بر آن بسیار بیشتر از یک راستا طولانی باشد. در بعضی از هواپیماها به دلیل راستاهای سخت و پر چالشی که طی می نمایند طول عمر مفیدشان بیشتر از 8 سال هم نمی گردد. در عوض هواپیماهایی هم هستند که سنشان دوبرابر این هواپیماها است اما همچنان در حال فعالیت هستند دلیلش هم این است که این هواپیماها به دلیل حرکت در راستاهای نسبتا کم چالش فشار کمتری را متحمل شده اند. یک نمونه شاخص از این هواپیماها که در جهان امروز از آن ها برای سفرهای هوایی استفاده می گردد، هواپیماهای بوئینگ 747 است که اگرچه 25 تا 30 سال سن دارند اما همچنان مورد استفاده قرار می گیرند.

راه چاره شرکت های هوایی برای تشخیص خستگی بدنه هواپیماها چیست؟

زمانی که هواپیماها به شرکت های هوایی تحویل داده می شوند، یک دفترچه راهنما دارند که به طور معمول اصول کار شرکت های هوایی محسوب می گردد و شرکت های سازنده، هواپیماها را به گونه ای طراحی می نمایند که در یک دوره زمانی معین هیچ گونه مشکل فنی برای این وسیله نقلیه هوایی پیش نیاید. این دفترچه ها دستورالعمل هایی برای جلوگیری از تمامی خطرهای فاجعه باری که برای وسیله ممکن است پیش بیاید ارائه داده می گردد. البته گفتنی است که بگوییم این موضوع مبنی این نیست که در طول مدت این دوره هواپیما دچار هیچ گونه خستگی نمی گردد. در این دفترچه ها مدت زمانی که برای تعویض یا تعمیر قطعات هواپیما احتیاج است نیز در معین شده است.

در هنگام ساخت و بعلاوه در طول فعالیت هواپیما بر روی سیستم های داخلی و بعلاوه بدنه هواپیما آنالیز هایی صورت می گیرد که به آن ارزیابی های غیر مخرب گفته می گردد. در این ارزیابی ها کارشناسان فنی به آنالیز ترک های بیش از 0.10 سانتی متر می پردازند و در صورت وجود این ترک ها به شرکت هوایی مورد نظر گزارش می دهند.

در طول این ارزیابی، کارشناسان و مهندسان به آنالیز ترک هایی که در نقاطی نظیر محل بال ها و تمام نقاط اتصال بدنه هواپیما می پردازند. گفتنی است که بگوییم هزینه این شاخصسی که ارزیابی غیر مخرب نامیده می گردد بسیار بالا و بسیار هم زمان بر است. به همین دلیل کارشناسان در حال طراحی و توسعه روش هایی هستند که در هزینه و زمان صرفه جویی گردد. در جهانی امروز از روش های تازه برای این موضوع استفاده می نمایند که در آن دیگر احتیاجی به باز کردن بال ها به منظور بازرسی بست ها و ترک ها نیست، بلکه تمام مراحل بازرسی از روی پوسته بدنه قابل انجام است. این موضوع صرفه جویی بسیاری در زمان و هزینه بازرسی ایجاد خواهد نمود.

روش هایی برای معین خستگی بدنه هواپیما

برای تشخیص دادن خستگی بدنه هواپیما روش های متداولی را در نظر گرفته اند تا تست های مرحله به مرحله با امواج فراصورت انجام شده است که در آن ها با القای امواج صوتی بالاتر از محدوده شنوایی انسان ها و ارتعاشات حاصل از آن می توان به عیب هایی که در داخل عناصر سازنده مواد پی برد. با استفاده از پرتوهای فراصوت متعدد در فاصل های زمانی غیر متناوب می توان به مسائل مختلفی که در داخل نقاط و اعماق مختلف بدنه هواپیما وجود دارد نیز پی برد.

هزینه عملیات ارزیابی غیر مخرب چقدر است؟

به طور معمول هزینه ای که برای آنالیز رباتیک هواپیماها به صورت مرحله به مرحله صرف می گردد هزینه ای بالغ بر یک میلیارد تومان دارد که این بازرسی ها عموما قبل از پرواز بر روی بال ها و بدنه کامپوزیت هواپیماهای تجاری بزرگ و بعلاوه نظامی انجام می گردد. بیشتر شرکت های فراوریی هواپیما و بعلاوه شرکت های ارائه دهنده خدمات پرواز از جمله بوئینگ، ایرباس و … با این سیستم های تست غیرمخرب در مقیاس های بزرگتر نیز اقدام به تشخیص کیفیت محصولاتشان می نمایند. گاهی ممکن است که این هزینه ها در نگاه اول کمی زیادتر به نظر برسد اما کمی اگر شرکت ها آینده نگرتر باشند دریافت خواهند کرد که این هزینه در برابر هزینه های غیر قابل جبرانی که در برابر سانحه های هوایی رخ می دهد نیز تقریبا هیچ به نظر می رسد و بعلاوه حتی اگر سانحه ای هم رخ ندهد از هزینه های مربوط به مونتاژ، اسقاط و فراوری مجدد هم جلوگیری می نماید و تقریبا به صرفه است.