مهمترین منابع آلوده کننده دریاها و دریاچه ها - مجله تور مالزی

خبرنگاران | سرویس علوم - آب مایه حیات است و در واقع این سخن به حقیقت آشکاری اشاره می نماید. با توجه به این واقعیت که حدود 70 درصد از سطح زمین را آب تشکیل داده است، بدون تردید یکی از بزرگترین منابع مورد احتیاج انسان هم آب است. به عنوان یک دانش آموز جوان، در این دوران، راه های متعددی برای محافظت از آب را به ما آموزش داده اند، و هنگامی که به این وظیفه فکر می کنیم، درمی یابیم که آب تقریباً در تمام امور روزمره و فرآیند های مهم زندگی انسان، چه در امور خانگی و چه برای مقاصد صنعتی، به عنوان عنصری حیاتی مورد استفاده قرار می گیرد. با این وجود، آنالیز دقیق تر منابع آلوده نماینده دریاها و دریاچه ها ما را به شدت شوکه خواهد نمود.

آلودگی آب چیست؟

آب دریا ها و دریاچه ها به دلیل فراوانی آلودگی های متنوع، از پلاستیک های شناور گرفته تا آلودگی های شیمیایی، به مخازنی سمی تبدیل شده اند. به زبان ساده، آلودگی دریا ها و دریاچه ها را آلودگی آب می نامند. به همین دلیل استفاده نادرست از دریاچه ها، تالاب ها، اقیانوس ها، رودخانه ها، مخازن آبی و ... آلودگی آب تلقی می گردد. به عبارت دیگر، وقتی از آلودگی آب سخن به میان می آید که اجسام آلوده نماینده چه به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم در آن تخلیه و رها می شوند. این مواد بر روی کیفیت و سلامت آب تاثیر منفی می گذارند.

آلودگی آب مسئله ای جدی و هولناک است و پتانسیل کافی برای سوق دادن کره زمین به سوی نابودی را دارد. آب به سادگی با دیگر مواد حل می گردد و این امر اغلب آلوده نماینده ها را قادر می سازد تا به سادگی در آن حل شده و آن را آلوده نمایند. اولین تأثیر مستقیم آلودگی آب توسط جانداران و پوشش گیاهی درون آن از جمله دوزیستان حس می گردد. در سطح انسانی نیز، روزانه افراد فراوانی به دلیل مصرف آب آلوده و ناخالص جان خود را از دست می دهند.

طبق گزارش سال 2008 اکونومیست، در هندوستان روزانه تعداد 100 کودک در اثر بیماری اسهال می میرند و این تعداد به طرز نگران نماینده ای در پنج سال گذشته افزایش یافته است. فعالیت های طبیعی و انسانی در آلوده شدن آب دخالت دارند. فوران آتش فشان ها، زمین لرزه ها، سونامی ها و ... به عنوان رخداد های طبیعی آلوده نماینده آب، اکوسیستم های درون آن را نیز تحت تأثیر قرار می دهند.

منابع آلوده نماینده آب دریا و دریاچه ها کدامند؟

آلوده نماینده های آب به صورت های مختلفی دسته بندی شده اند که از موارد عمده آن می توان به آلوده نماینده های تک منبعه و چندمنبعه اشاره نمود. اصطلاح آلوده نماینده های تک منبعه به آلودگی ناشی از یک منبع خاص دلالت دارد، برای مثال تخلیه خروجی های کارخانه ها در آب یک آلوده نماینده تک منبعه به شمار می آید. از سوی دیگر، آلوده نماینده های چندمنبعه آن هایی هستند که از چند منبع متفاوت منتشر می شوند. شاید بتوان آب آلوده پس از باران ها را که چند منطقه مختلف را طی می نماید، یکی از آلوده نماینده های چندمنبعه دانست.

اکنون بهتر است به عوامل و منابع آلوده نماینده دریاها و دریاچه ها بپردازیم که به قرار زیر هستند:

1. زباله های صنعتی

فراوری نماینده حجم کلانی از زباله های حاوی مواد شیمیایی سمی و آلوده نماینده هایی که موجب آلودگی هوا و آسیب رساندن به انسان و محیط زیست می شوند، صنایع هستند. آن ها حاوی آلوده نماینده هایی، چون سرب، جیوه، سولفور، آبستوس، نیترات و تعداد فراوانی مواد شیمیایی مضر دیگر اند. بسیاری از صنایع فاقد سیستم مطلوب مدیریت زباله هستند و زباله ها را در آب های پاکی که به رودخانه ها، کانال ها و سپس دریا ها ریخته می شوند، تخلیه می نمایند. این در شرایطی است که مواد شیمیایی سمی قابلیت تغییر رنگ آب، افزایش مقدار مواد معدنی مضر (آب خوراکورها)، تغییر دمای آب و تحمیل خطرات جدی بر ارگانیسم دریایی را دارند.

2. فاضلاب و پسماند های آبی

فاضلاب و پسماند های آبی که هر خانوار فراوری می نماید به صورت شیمیایی عمل نموده و به آب پاک دریا ها وارد می شوند. فاضلاب ها حامل باکتری ها و مواد شیمیایی مضری هستند که می توانند منجر به ایجاد مسائل جدی سلامتی شوند. جرم های بیماری زا به عنوان یکی از آلوده نماینده های آب شناخته شده اند. مجاری فاضلاب خانوار های شهری حاوی چندین نوع جرم بیماری زاست. میکرو ارگانیزم داخل دریا ها به عنوان عامل چند بیماری خطرناک شناخته شده و همچنین تبدیل به بستر رشد جانداران حامل این بیماری ها شده اند. این جانداران بیماری های مزبور را از طریق انواع تماس های مختلف به فرد منتقل می نمایند، که نمونه بسیار شایع آن عبارت از مالاریا است.

3. فعالیت های معدنی

فرآیند کار در معدن عبارت است از شکستن صخره ها و استخراج زغال و دیگر منابع معدنی از اعماق زمین. وقتی که این عناصر به صورت خام استخراج می شوند، حاوی مواد شیمیایی مضری هستند که در صورت اختلاط با آب می توانند به افزایش میزان عناصر سمی و در نتیجه مسائل سلامتی بیانجامند. فعالیت های معدنی عامل انتشار چند نوع زباله فلزی و سولفید از صخره ها بوده و برای منابع آبی مضر هستند.

4. زباله های دریایی

در بعضی از کشور ها دولت ها زباله هایی را که هر خانوار به صورت های مختلفی از قبیل کاغذ، آلومینیوم، پلاستیک، شیشه و غذا فراوری می نماید، جمع آوری نموده و در عمق دریا ها ذخیره می نمایند، در حالی که فرآیند تجزیه این مواد از 2 هفته تا 200 سال طول می کشد و با ورود چنین موادی به دریا ها نه تنها آب آلوده خواهد شد بلکه حیوانات دریایی هم از آن آسیب خواهند دید.

5. نشت اتفاقی نفت

یکی از مهمترین و شایعترین منابع آلوده نماینده دریاها و دریاچه ها نشت نفت از نفت کش هاست. در چنین مواردی مقدار فراوانی نفت که قابل حل شدن در آب دریا نیست، وارد دریا می گردد، به همین دلیل مسائل نگران نماینده ای را برای حیات وحش دریایی از قبیل ماهی ها، پرندگان و ماهی خواران به وجود می آورد. برای مثال اگر یک کشتی حامل مقدار فراوانی نفت دچار صانحه گردد و نفت به دریا نشت کند، با توجه به میزان نشتی، وسعت اقیانوس و سمی بودن آلوده نماینده ها، آسیب های شدیدی به جانداران مختلف آن ناحیه وارد خواهد شد.

6. احتراق سوخت های فسیلی

استفاده از سوخت های فسیلی موجب فراوری مقدار قابل توجهی خاکستر در جو زمین می گردد؛ و هنگامی که ذرات حاوی مواد شیمیایی سمی با آب بخار شده موجود در جو ترکیب می شوند، شاهد بارش باران های اسیدی می شویم. همچنین، مقدار دی اکسید کربن ناشی از استفاده از سوخت های فسیلی منجر به گرم شدن هوای زمین می گردد.

7. مواد شیمیایی بارور و ضد آفت

کشاورزان از این مواد به جهت محافظت از محصولات خود در برابر حشرات و باکتری ها استفاده می نمایند. این قبیل مواد شیمیایی برای رشد گیاهان مفید هستند، ولی در صورت ترکیب با آب خطراتی را برای گیاهان و حیوانات به وجود می آورند. همچنین باید به یاد داشت که در زمان بارندگی، مواد شیمیایی مزبور با آب باران ترکیب شده و به رودخانه ها و کانال های آبی ریخته می شوند که این خود آسیب های جدی به جانداران آبزی وارد می نماید.

8. نشت خطوط انتقال فاضلاب

حتی یک نشت کوچک در خطوط انتقال فاضلاب می تواند باعث آلودگی آب های زیرزمینی گردد، به طوری که دیگر قابل آشامیدن نباشند؛ و در صورتی که خطوط انتقال به سرعت تعمیر نشوند، آب نشت یافته به سطح زمین رسیده و تبدیل به بستر رشد حشرات و پشه ها می گردد.

9. گرمایش جهانی

افزایش دمای زمین به دلیل اثرات گلخانه ای به گرمایش جهانی انجامیده است. این پدیده موجب افزایش دمای دریا ها و اقیانوس ها شده و به مرگ جانداران آبزی و گونه های دریایی منتج شده است. لاشه این جانداران مرده تا حدودی باعث آلودگی آب دریا می گردد.

10. زباله های رادیواکتیو

انرژی هسته ای از طریق شکافت یا همجوشی هسته ای فراوری می گردد. عنصری که در فراوری انرژی هسته ای مورد استفاده قرار می گیرد، اورانیوم است که یک ماده شیمیایی به شدت سمی به شمار می رود. پس برای پیشگیری از هرگونه حادثه هسته ای، ضروری است زباله های هسته ای را که به واسطه مواد رادیواکتیوی فراوری می شوند در صندلی اصلیشان قرار داد. اگر زباله های هسته ای به طرز شایسته سازمان دهی نشوند، می توانند خطرات محیط زیستی جدی به دنبال داشته باشند، همان طور تا به امروز شاهد اتفاقات انگشت شماری در روسیه و ژاپن بوده ایم.

11. توسعه شهری

همگام با رشد و افزایش جمعیت تقاضای مسکن، غذا و پوشش نیز افزایش یافته است. همان طور که شهر ها و شهرک ها توسعه می یابند شاهد افزایش استفاده از کود های شیمیایی، فرسایش خاک به دلیل قطع درختان جنگلی، افزایش ساخت و سازها، جمع آوری و برخورد نامطلوب با فاضلاب ها، دفن زباله به سبب افزایش فراوری آن و افزایش مواد شیمیایی حاصل فعالیت کارخانه ها برای فراوری مواد بیشتر هستیم. همه موارد گفته شده تاثیر زیادی بر آلودگی آب دریاها و دریاچه ها دارند.

12. نشتی های دفن زباله

مکان های دفن زباله تپه هایی از زباله هستند که بوی تعفن نامطلوبی را پخش می نمایند و معمولاً در حاشیه شهر ها مشاهده می شوند. در هنگام بارندگی احتمال نشت زباله های دفن شده وجود دارد و این نشتی ها، که حامل انواع آلودگی ها هستند، میتوانند منجر به آلودگی آب دریاها و دریاچه ها و همچنین آب های زیرزمینی شوند.

13. پسماند های حیوانی

شاید در نظر دریافت پسماندهای حیوانی به عنوان یکی از منابع آلوده نماینده آب دریاها و دریاچه ها کمی عجیب به نظر برسد، اما باید بدانید که لاشه حیوانات بر آلودگی آب های آزاد تاثیرگذار هستند. پسماند های حیوانی که در هنگام بارندگی به درون رودخانه ها و دریاها شسته می شوند با دیگر مواد شیمیایی مضر ترکیب شده و موجب پیدایش بیماری هایی از قبیل وبا، اسهال، طب زرد، اسهال خونی و تیفوئید می شوند.

هر دو عامل ارکانیگ و غیرارگانیک می توانند به آلودگی آب دریاها و دریاچه ها بیانجامند. عوامل ارگانیک شامل ترکیبات ارگانیک سبک، سوخت ها، زباله های درختان، گیاهان و ... می گردد؛ و عوامل غیرارگانیک نیز شامل آمونیاک، زباله های شیمیایی کارخانه ها، دورانداخته های وسایل آرایشی و ... می گردد. آب هایی که از میان مناطق مختلف عبور می نمایند معمولاً از طریق تمام اشکال زباله های مشمول کود ها که در جهت خود جاروب می نماید، آلوده می شوند؛ و این آب های آلوده به بدنه آبی ما و بعضی اوقات، به کلیه گیاهان و حیوانات یک اقلیم و افرادی که در تمام طول جهت از آن استفاده می نماید، رسوخ می نمایند.

موارد گفته شده موجب پیدایش نوعی آگاهی در خصوص محافظت از آب شده است. امروزه در سطوح مختلف کوشش هایی برای نجات منابع آبی شکل می گیرد. محدودیت هایی بر صنایع و موسسات کارخانه ای در خصوص آلوده کردن منابع آبی وضع شده و توصیه شده است تا از روش تصفیه زباله های آلوده خود استفاده نمایند. درست است که آلودگی آب پدیده معمولی به شمار می آید، اما یکی از حوزه هایی است که هوشیاری فراوانی می طلبد. امروز باید آب را حیاتی دانست و از آن محافظت کرد تا بتوان فردا را زندگی کرد.