گل ارکیده و روش های نگهداری و پرورش - مجله تور مالزی

معرفی گل ارکیده

گل ارکیده (Orchid) به خانواده ثعلبیان تعلق دارد که یکی از بزرگترین خانواده های گیاهان گلدار تک لپه ای است. این گل زیبا و منحصربه فرد، بومی منطقه ها گرمسیری و نیمه گرمسیری است و در طبیعت به صورت اپی فیت رشد می نماید، یعنی به جای ریشه دواندن در خاک، روی گیاهان دیگر رشد می نماید. گل ارکیده مثل گل لیلیوم با تنوع زیاد در شکل، مقدار و رنگ، هواداران زیادی در سراسر دنیا دارد. عمر گل ارکیده نسبت به بسیاری از گل های دیگر بیشتر است و با نگهداری صحیح، می توانید از زیبایی آن برای مدت طولانی لذت ببرید.

انواع گل ارکیده

گل ارکیده انواع بسیار متنوعی دارد که هر کدام زیبایی و جذابیت خاص خود را دارند. در اینجا به معرفی بعضی از مهم ترین و محبوب ترین انواع گل ارکیده می پردازیم:

گل ارکیده شاپرکی یا فالانوپسیس (Phalaenopsis)

اگر به تازگی به جمع دوستداران گل و گیاه پیوسته اید و تجربه زیادی در نگهداری از گیاهان آپارتمانی ندارید، گل ارکیده شاپرکی می تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد. این گونه از ارکیده با گلبرگ های پهن و شبیه به بال های پروانه، نه تنها ظاهری بسیار زیبا و چشم نواز دارد، بلکه نگهداری از آن نیز نسبتا آسان است. گل ارکیده شاپرکی در رنگ های متنوعی مانند سفید، صورتی، بنفش و زرد وجود دارد و به راحتی می توان آن را در گلدان و حتی در تراریوم نگهداری کرد. یکی دیگر از مزایای گل ارکیده شاپرکی، فصل گلدهی طولانی آن است که می تواند برای هفته ها و حتی ماه ها شما را از زیبایی خود بهره مند سازد.

گل ارکیده دندروبیوم (Dendrobium)

تصور کنید شاخه هایی بلند و باریک که خوشه هایی از گل های ظریف و رنگارنگ را بر دوش می کشند. گل ارکیده دندروبیوم با این ظاهر منحصربه فرد، می تواند جلوه ای ویژه به فضای شما ببخشد. این گونه از ارکیده که به نور فراوان و رطوبت بالا علاقه مند است، در طیف وسیعی از رنگ ها، از سفید و صورتی ملایم گرفته تا بنفش و زرد درخشان، و حتی ترکیبی از این رنگ ها یافت می گردد.

گل ارکیده کاتلیا (Cattleya)

اگر در پی گلی با شکوه و عطر فراموش نشدنی هستید، ارکیده کاتلیا با گل های بزرگ و رنگارنگ خود، می تواند تاج سلطنت را در میان ارکیده ها از آن خود کند. این گل با جامه رنگارنگ خود که در طیف وسیعی از رنگ ها مانند سفید، صورتی، بنفش و زرد خودنمایی می نماید، نه تنها چشم ها را به خود خیره می نماید، بلکه با عطر دلنشین خود، روح را نیز نوازش می دهد. به همین خاطر است که کاتلیا در دسته گل ارکیده سفید و سایر دسته گل ها، همانند ملکه ای با جلال و شکوه می درخشد. اما این ملکه زیبا، کمی دمدمی مزاج است و برای گلدهی به دوره های خشک و مرطوب احتیاج دارد. بنابراین اگر قصد نگهداری از ارکیده کاتلیا را دارید، باید کمی بیشتر از سایر ارکیده ها به آن توجه کنید.

گل ارکیده سیمبیدیوم (Cymbidium)

اگر در پی گل ارکیده با دوام بالا هستید که بتوانید از آن در فضای باز نیز بهره ببرید، گل ارکیده سیمبیدیوم انتخاب مناسبی است. این گل با گل های کوچک و زیبا در رنگ های متنوعی مانند سفید، صورتی، زرد و سبز، جلوه ای خاص به دسته گل ارکیده و باکس گل ارکیده می بخشد. گل ارکیده سیمبیدیوم نسبت به سرما مقاوم است و می توان آن را در فصل های سرد سال نیز در باغچه یا بالکن نگهداری کرد.

گل ارکیده واندا (Vanda)

در میان خانواده بزرگ ارکیده ها، واندا با گل های بزرگ و رنگارنگ خود و ریشه های هوایی قطورش جلوه ای خاص دارد. این گونه از ارکیده که به نور فراوان و رطوبت بالا علاقه مند است، برای کسانی که تجربه بیشتری در نگهداری از ارکیده دارند مناسب تر است. جالب است بدانید که گل ارکیده واندا را می توان بدون گلدان و با آویزان کردن ریشه های آن در هوا نیز نگهداری کرد که این روش به زیبایی و منحصربه فرد بودن آن می افزاید.

گل ارکیده اونسیدیوم (Oncidium)

تصور کنید گل هایی با ظاهری شاد و سرزنده که گویی در حال پایکوبی هستند! ارکیده اونسیدیوم با گلبرگ های منحصر به فرد خود که یادآور دختران پایکوبینده است، به ارکیده پایکوبینده معروف شده است. این گل زیبا با ترکیب رنگ های گرم زرد و قهوه ای، شادابی و نشاط را به محیط اطراف خود هدیه می نماید. اگر در پی گلی هستید که علاوه بر زیبایی، فضای خانه یا میز کار شما را با انرژی مثبت پر کند، ارکیده اونسیدیوم یک انتخاب عالی است. فقط کافی است نور فراوان و رطوبت میانه را برای آن فراهم کنید تا شاهد پایکوبی زیبای گل هایش باشید.

گل ارکیده پافیوپیدیلوم (Paphiopedilum)

با تماشا گل ارکیده پافیوپیدیلوم شاید اولین چیزی که توجه شما را به خود جلب کند، شکل خاص گلبرگ پایینی آن باشد که شبیه به یک کیسه یا کفش است. به همین خاطر، به این گل ارکیده کفش ونوس نیز می گویند. این گل در رنگ های متنوعی مانند سفید، صورتی، زرد و سبز با نقوش و الگوهای منحصربه فرد یافت می گردد و به دلیل زیبایی خاص و نگهداری نسبتا آسان، هواداران زیادی دارد. گل ارکیده پافیوپیدیلوم به نور میانه و رطوبت بالا احتیاج دارد و برخلاف بسیاری از انواع ارکیده که اپی فیت هستند، این گل به صورت زمینی رشد می نماید.

روش های نگهداری گل ارکیده

انتخاب گل ارکیده مصنوعی معمولا بخاطر ترس از حساسیت های گل طبیعی است! گل ارکیده مثل گل فیتونیا گیاهی حساس است و برای رشد و گلدهی به شرایط خاصی احتیاج دارد. در اینجا به بعضی از مهم ترین نکات در طرز نگهداری گل ارکیده در آپارتمان اشاره می کنیم:

• نور: تصور کنید گل ارکیده شما مانند یک پروانه زیبا در حال بال زدن در زیر نور خورشید است. اما مراقب باشید! این پروانه ظریف تحمل تابش مستقیم آفتاب را ندارد. گل ارکیده به نور غیرمستقیم و فراوان علاقه دارد، بنابراین قرار دادن آن در نزدیکی پنجره های شرقی یا غربی که نور ملایمی را دریافت می نمایند، ایده آل است. اگر گل ارکیده شما نور کافی دریافت نکند، ممکن است از گلدهی خودداری کند و برگ های آن به تدریج زرد شوند.
• آبیاری: گل ارکیده مانند هر گیاه دیگری به آب احتیاج دارد، اما در آبیاری آن باید اعتدال را رعایت کنید. به خاک گلدان دقت کنید! برترین زمان برای آبیاری گل ارکیده، زمانی است که خاک آن تقریبا خشک شده باشد. برای آبیاری می توانید از آب باران یا آب تصفیه شده بهره ببرید و بهتر است از آبیاری با آب سرد خودداری کنید. زیاده روی در آبیاری می تواند باعث پوسیدگی ریشه و از بین رفتن گل ارکیده شما گردد.
• رطوبت: گل ارکیده بومی منطقه ها گرمسیری و مرطوب است و به رطوبت بالا علاقه دارد. برای تأمین رطوبت مورد احتیاج گل ارکیده می توانید از روش های مختلفی مانند قرار دادن یک ظرف آب در کنار گلدان، استفاده از دستگاه بخور یا اسپری کردن آب روی برگ ها بهره ببرید. در محیط های خشک، گل ارکیده به سرعت دچار خشکی و پژمردگی می گردد، بنابراین تأمین رطوبت کافی برای سلامت آن لازم است.
• دما: برترین دما برای رشد و گلدهی آن بین 18 تا 25 درجه سانتی گراد است. از قرار دادن گل ارکیده طبیعی در معرض دمای خیلی گرم یا خیلی سرد و بعلاوه تغییرات ناگهانی دما خودداری کنید، زیرا این موضوع می تواند به گیاه آسیب برساند.
• خاک: گل ارکیده به خاکی سبک با زهکشی خوب احتیاج دارد تا آب اضافی به راحتی از آن خارج گردد. برای کاشت گل ارکیده می توانید از مخلوط پوست درخت کاج، خزه و پرلیت بهره ببرید. خاک باغچه برای کاشت گل ارکیده مناسب نیست، زیرا سنگین است و آب را در خود نگه می دارد که می تواند باعث پوسیدگی ریشه گردد.
• کود: برای تقویت گل ارکیده و تشویق آن به گلدهی، به کوددهی منظم احتیاج است. می توانید از کودهای مخصوص گل ارکیده که در بازار موجود است، بهره ببرید. کوددهی را در فصل رشد گل ارکیده (بهار و تابستان) انجام دهید. در فصل پاییز و زمستان که گل ارکیده در حال استراحت است، احتیاجی به کوددهی نیست. به یاد داشته باشید که استفاده بیش از حد از کود می تواند باعث سوختگی ریشه گل ارکیده گردد.
• تعویض گلدان: گل ارکیده به مرور زمان رشد می نماید و ریشه های آن فضای گلدان را پر می نمایند. بنابراین هر دو سال یکبار به تعویض گلدان احتیاج دارد. هنگام تعویض گلدان، از گلدان بزرگتر بهره ببرید و خاک قدیمی را با خاک نو و مناسب تعویض کنید. برترین زمان برای تعویض گلدان گل ارکیده، بعد از خاتمه فصل گل ارکیده(گلدهی) است.
• هرس: بعد از خاتمه فصل گلدهی ارکیده، ساقه های خشک شده و گل های پژمرده را هرس کنید. این کار باعث می گردد گیاه انرژی خود را صرف رشد نو و گلدهی بیشتر کند. بعلاوه می توانید برگ های زرد و پژمرده را نیز هرس کنید تا ظاهر گیاه زیباتر گردد.
• نگهداری گل ارکیده در گلدان شیشه ای: بعضی از انواع ارکیده مانند گل ارکیده فالانوپسیس را می توان در گلدان شیشه ای نیز نگهداری کرد. در این صورت، باید به آبیاری و رطوبت گل ارکیده توجه ویژه ای داشته باشید. گلدان شیشه ای به شما این امکان را می دهد که ریشه های گل ارکیده را مشاهده کنید و از سلامت آنها اطمینان حاصل کنید.

گل ارکیده نماد چیست؟

گل ارکیده در فرهنگ های مختلف، نمادهای متفاوتی دارد. به طور کلی، گل ارکیده نماد عشق، زیبایی، شکوه، ثروت و طول عمر است. در چین باستان، گل ارکیده نماد ثروت و اشراف بوده است. در ژاپن، گل ارکیده نماد شجاعت و قدرت است. در اروپا، گل ارکیده نماد عشق و زیبایی است.

بعلاوه، رنگ های مختلف گل ارکیده، معانی مختلفی دارند:

• ارکیده بنفش: نماد احترام و تحسین
• ارکیده قرمز: نماد عشق و اشتیاق
• ارکیده صورتی: نماد شادی و معصومیت
• ارکیده سفید: نماد پاکی و معنویت
• ارکیده زرد: نماد دوستی و آغاز نو
• ارکیده آبی: نماد آرامش و صلح
• ارکیده نارنجی: نماد شور و انرژی
• ارکیده سبز: نماد خوشبختی و سلامتی
• ارکیده سیاه: نماد قدرت و رمز و راز

گل ارکیده در فنگ شویی نیز جایگاه ویژه ای دارد و معتقدند که این گل می تواند انرژی مثبت را به خانه جذب کند و باعث ایجاد هماهنگی و تعادل در محیط گردد. بعلاوه گل ارکیده یکی از گزینه های محبوب گل برای روز مادر است.

خواص گل ارکیده

گل ارکیده علاوه بر زیبایی، فواید و خواص دیگری نیز دارد. به عنوان مثال، گل ارکیده می تواند به تصفیه هوا یاری کند و آلودگی های موجود در هوا را جذب کند. بعلاوه، گل ارکیده می تواند باعث کاهش استرس و ایجاد آرامش گردد. عطر دلنشین گل ارکیده می تواند باعث بهبود خلق و خو و کاهش اضطراب گردد. از عصاره گل ارکیده در فراوری بعضی از محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می گردد. عصاره گل ارکیده به دلیل خواص آنتی اکسیدانی و مرطوب نمایندگی، در محصولات مراقبت از پوست و مو استفاده می گردد. در بعضی از کشورها، از گل ارکیده در تهیه دمنوش و داروهای گیاهی نیز استفاده می گردد. به عنوان مثال، در طب سنتی چین، از گل ارکیده برای درمان سرفه، تب و سایر بیماری ها استفاده می گردد.

روش های تکثیر گل ارکیده

آیا تا به حال به این فکر نموده اید که چگونه می توان گل ارکیده را تکثیر کرد؟ گل ارکیده را می توان به روش های مختلفی تکثیر کرد:

تکثیر گل ارکیده به وسیله ساقه

• پاجوش (Keiki): در بعضی از انواع ارکیده، مانند گل ارکیده فالانوپسیس، پاجوش هایی روی ساقه رشد می نمایند که می توان آنها را جدا نموده و در گلدان نوی کاشت. برای جدا کردن پاجوش، باید صبر کنید تا ریشه های آن به مقدار کافی رشد نمایند. سپس می توانید پاجوش را با یک چاقوی تیز و استریل از گیاه مادر جدا نموده و در گلدان نوی با خاک مناسب بکارید.
• برش ساقه: می توان ساقه گل ارکیده را به قطعات کوچک تر تقسیم نموده و در محیط مرطوب کاشت تا ریشه بزند. برای این کار، می توانید از مخلوط پوست درخت کاج و خزه بهره ببرید. قطعات ساقه را باید به صورت افقی روی مخلوط کاشت قرار دهید و روی آنها را با یک لایه نازک از مخلوط کاشت بپوشانید. محیط کاشت را مرطوب نگهدارید و در مکانی گرم و با نور غیرمستقیم قرار دهید.

تکثیر ارکیده به وسیله تقسیم بوته

در این روش، بوته گل ارکیده را به دو یا چند قسمت تقسیم نموده و هر قسمت را در گلدان نوی می کارند. این روش برای ارکیده هایی که بوته بزرگی دارند مناسب است. برای تقسیم بوته، باید گیاه را با احتیاط از گلدان خارج نموده و ریشه های آن را به آرامی از هم جدا کنید. سپس هر قسمت را در گلدان نوی با خاک مناسب بکارید.

تکثیر ارکیده به وسیله برگ

بعضی از انواع ارکیده را می توان به وسیله برگ نیز تکثیر کرد. برای این کار، باید برگی سالم و بدون آفت را از گل ارکیده جدا نموده و در محیط مرطوب کاشت. می توانید برگ را به صورت افقی روی مخلوط کاشت قرار دهید یا آن را به صورت قائم در یک لیوان آب قرار دهید. محیط کاشت را مرطوب نگهدارید و در مکانی گرم و با نور غیرمستقیم قرار دهید.

تکثیر ارکیده به وسیله بذر

تکثیر گل ارکیده به وسیله بذر، روشی سخت و زمان بر است و معمولاً به وسیله افراد متخصص انجام می گردد. بذرهای گل ارکیده بسیار ریز هستند و برای جوانه زدن به شرایط خاصی احتیاج دارند.

بیماری های گل ارکیده و روش درمان

گل ارکیده مانند سایر گیاهان، ممکن است به بیماری های مختلفی مبتلا گردد. در اینجا به بعضی از مهم ترین بیماری های گل ارکیده و روش درمان آنها اشاره می کنیم:

دلیل خشک شدن ریشه های هوایی ارکیده

خشکی هوا، آبیاری نامناسب و کمبود رطوبت می تواند باعث خشک شدن ریشه های هوایی ارکیده گردد. برای درمان این مشکل، می توانید رطوبت محیط را افزایش دهید و آبیاری گل ارکیده را تنظیم کنید. بعلاوه می توانید ریشه های هوایی را با آب اسپری کنید.

پوسیدگی ریشه ارکیده

آبیاری بیش از حد و زهکشی نامناسب خاک باعث پوسیدگی ریشه ارکیده می گردد. برای درمان این مشکل، باید آبیاری گل ارکیده را کاهش دهید و از خاکی با زهکشی خوب بهره ببرید. دارچین درمانی گل ارکیده نیز می تواند در درمان پوسیدگی ریشه موثر باشد. برای این کار، می توانید کمی دارچین روی ریشه های پوسیده بپاشید. دارچین به عنوان یک ضد قارچ طبیعی عمل می نماید و می تواند به جلوگیری از رشد قارچ ها و باکتری ها یاری کند.

دلیل شل شدن برگ ارکیده

کمبود آب، دمای نامناسب و بیماری های قارچی می تواند باعث شل شدن برگ های ارکیده گردد. برای درمان این مشکل، باید شرایط محیطی گل ارکیده را بهبود بخشید و در صورت وجود بیماری قارچی، از قارچ کش مناسب استفاده کرد. قارچ کش ها می توانند به صورت اسپری یا محلول در آب استفاده شوند.

دلیل زرد شدن برگ ارکیده

آبیاری بیش از حد، کمبود نور، کمبود مواد غذایی و آفتاب سوختگی زرد شدن برگ های ارکیده را در پی دارد. برای درمان این مشکل، باید دلیل زرد شدن برگ ها را شناسایی نموده و آن را رفع کنید. اگر برگ های گل ارکیده شما زرد شده است، ابتدا شرایط نگهداری از آن را آنالیز کنید و در صورت احتیاج، آن را اصلاح کنید.

چسبناک شدن برگ ارکیده

آفت شته ممکن است باعث چسبناک شدن برگ های ارکیده گردد. برای درمان این مشکل، باید آفت شته را از بین ببرید. می توانید از صابون حشره کش یا الکل برای از بین بردن شته بهره ببرید. بعلاوه می توانید از یک پارچه نرم و مرطوب برای پاک کردن برگ های گل ارکیده بهره ببرید.

دلیل گل ندادن ارکیده

کمبود نور، آبیاری نامناسب، دمای نامناسب و کمبود مواد غذایی دلایل گل ندادن ارکیده هستند. برای درمان این مشکل، باید شرایط محیطی گل ارکیده را بهبود بخشید و از کودهای مناسب استفاده کرد. راز دوباره گل دادن ارکیده در تأمین شرایط مناسب برای رشد و گلدهی آن است. بعلاوه می توانید از هورمون های گلدهی برای تحریک گل ارکیده به گلدهی بهره ببرید.

دلیل شکستن شاخه گل ارکیده

ضربه و جابجایی نامناسب می تواند باعث شکستن شاخه گل ارکیده گردد. برای جلوگیری از این مشکل، باید در جابجایی گل ارکیده دقت کرد و از قرار دادن آن در مکان های پر رفت و آمد خودداری کرد.

دلیل باز نشدن غنچه گل ارکیده

دمای نامناسب، رطوبت نامناسب و کمبود نور باعث باز نشدن غنچه های گل ارکیده می گردد. برای درمان این مشکل، باید شرایط محیطی گل ارکیده را بهبود بخشید.

دلیل خشک شدن غنچه گل ارکیده

کمبود رطوبت، آبیاری نامناسب و دمای نامناسب عامل خشک شدن غنچه های گل ارکیده است. برای درمان این مشکل، باید شرایط محیطی گل ارکیده را بهبود بخشید و رطوبت مورد احتیاج آن را تأمین کرد.

آفات گل ارکیده

• شته: شته یکی از مهم ترین آفات گل ارکیده است. شته با مکیدن شیره گیاه، باعث ضعیف شدن و پژمردگی آن می گردد. برای از بین بردن شته، می توانید از صابون حشره کش یا الکل بهره ببرید.
• کنه: کنه نیز یکی دیگر از آفات گل ارکیده است. کنه هم با مکیدن شیره گیاه، باعث ایجاد لکه های قهوه ای روی برگ ها و گل ها می گردد. برای از بین بردن کنه، می توانید از کنه کش یاری بگیرید.
• شپشک آردآلود: شپشک آردآلود با ایجاد پوشش سفید رنگ روی برگ ها و ساقه های گل ارکیده، باعث ضعیف شدن گیاه می گردد. برای از بین بردن شپشک آردآلود، می توانید از الکل یا صابون حشره کش بهره ببرید.

نکات تکمیلی برای مراقبت از گل ارکیده

• احیای ارکیده بدون ریشه: گاهی اوقات ممکن است گل ارکیده شما به دلیل بیماری یا نگهداری نامناسب، ریشه های خود را از دست بدهد. اما نگران نباشید، زیرا می توان ارکیده بدون ریشه را نیز احیا کرد. برای احیای ارکیده بدون ریشه، می توانید از روش های زیر بهره ببرید:
  • پرورش گل ارکیده در اب: برای نگهداری گل ارکیده در آب می توانید آن را در یک لیوان آب قرار دهید و هر روز آب آن را تعویض کنید. بعد از مدتی، ریشه های نو روی ساقه گل ارکیده رشد می نمایند.
  • کاشت گل ارکیده در مخلوط کاشت نو: می توانید گل ارکیده را در یک گلدان نو با مخلوط کاشت مناسب بکارید و شرایط محیطی مناسب را برای آن فراهم کنید. بعد از مدتی، ریشه های نو روی ساقه گل ارکیده رشد می نمایند.
• بریدن ساقه گل ارکیده: گل ارکیده چند بار در سال گل میدهد. بعد از خاتمه گلدهی، می توانید ساقه گل ارکیده را برش دهید. بریدن ساقه گل ارکیده باعث تحریک رشد نو و گلدهی بیشتر می گردد. برای بریدن ساقه گل ارکیده، باید از یک قیچی تیز و استریل بهره ببرید. ساقه را از بالای گره سوم یا چهارم برش دهید.
• نجات گل ارکیده: اگر گل ارکیده شما دچار بیماری یا آفت شده است، می توانید با استفاده از روش های مناسب، آن را نجات دهید. نجات گل ارکیده احتیاجمند شناسایی دلیل بیماری یا آفت و انجام اقدامات لازم برای درمان آن است.
• گل ارکیده را در مکانی با تهویه مناسب قرار دهید.
• از قرار دادن گل ارکیده در کنار میوه ها و سبزیجات خودداری کنید، زیرا گاز اتیلن متصاعد شده از میوه ها و سبزیجات می تواند باعث پژمردگی گل ها گردد.
• برگ های گل ارکیده را به طور منظم با یک پارچه نرم و مرطوب پاک کنید تا گرد و غبار روی آنها نشیند.
• اگر گل ارکیده شما گل نمی دهد، می توانید آن را به مدت چند هفته در مکانی خنک تر با دمای حدود 15 درجه سانتی گراد قرار دهید. این کار می تواند باعث تحریک گل ارکیده به گلدهی گردد.

کلام آخر

در این سفر به دنیای دلربای ارکیده، با انواع، روش های نگهداری و تکثیر این گل زیبا آشنا شدیم. گل ارکیده با ظرافت و تنوع فریبنده اش، می تواند زینت بخش هر خانه و باغ باشد. با کمی دقت و عشق، می توانید شرایط مناسب را برای رشد و گلدهی ارکیده فراهم کنید و از تماشای شکوفه های دلربای آن برای مدت ها لذت ببرید. شما می توانید با سفارش گل آنلاین از خبرنگاران به سرعت گل ارکیده خود را تهیه کنید. هر گل ارکیده مانند یک اثر هنری منحصربه فرد است و با کمی توجه و مراقبت، می توانید شاهد شکوفایی زیبایی ها آن باشید. امیدواریم این مقاله راهنمای خوبی برای شما در مسیر پرورش و نگهداری از گل ارکیده باشد.