کلاف سردرگم سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ، اولویت اصلی سلامت است یا مشارکت؟ - مجله تور مالزی

به گزارش گروه سیاسی خبرنگاران-فاطمه زمانی-از یک سمت نگاه ها به آمار بالای تلفات کرونایی است و از سوی دیگر، چشم ها خیره به مشارکت پایین و 46 درصدی آخرین انتخابات ملی مانده؛ در حالی که کمتر از 6 ماه تا یکی از مهم ترین انتخابات های ریاست جمهوری کشور باقی مانده، هنوز تعیین نیست که آیا به جز دوراهی کاذب سلامت- مشارکت، راه حل دیگری وجود دارد؟ راهی که بتوان با حفظ سلامت مردم، مشارکت در انتخابات را نیز افزایش داد.

سال 1400 برای مردم ایران، با چهار انتخابات مهم ریاست جمهوری، شوراهای اسلامی شهر، میان دوره ای مجلس و میان دوره ای مجلس خبرگان همراه است؛ این درحالی است که بر اساس گفته ستاد ملی مبارزه با کرونا، همه ­گیری ویروس کرونا تا سال بعد قطعی است و حتی کمرنگ شدن آن از طریق توزیع واکسن، حداقل تا انتها 1400 بعید به نظر می رسد.

چه کسی مسئول است؟

بر اساس قانون انتخابات ریاست جمهوری، فرایند برگزاری انتخابات برعهده وزارت کشور و نظارت بر صحت و امنیت آن برعهده شورای نگهبان است و چند ماهی است که مسئولین و نهادهای دخیل، درحال بررسی روش های ممکن برای برگزاری سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران هستند. جلسات ستاد انتخابات از آبان آغاز شد و تقویم انتخابات ریاست جمهوری نیز از 11 اسفند آغاز خواهد شد. در همین خصوص رحمانی فضلی، وزیر کشور، 19 آذر در نشستی اعلام کرد: چگونگی اجرا، بحثی است که در کارگروه­های مختلف، هم توسط شورای نگهبان درحال بررسی است و هم توسط وزارت کشور و هم درباره تجربیاتی که کشورهای دیگر داشتند بحث کرده ایم.

برخی کند بودن این فرایند را به شورای نگهبان نسبت می دهند؛ عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان، دلیل مخالفت با پیشنهاد فعلی وزارت کشور را امن نبودن صندوق های الکترونیک و روش پیشنهادی دولت اعلام کرد؛ وی، 21 آبان در گفت وگویی با روزنامه فرهیختگان در همین باره گفت:فردی که رأی به صندوق می اندازد، اطمینان دارد شورای نگهبان از آن پاسداری می کند. لذا ما، بیشتر دغدغه پاسداری از رای مردم را داریم.

کدخدایی در اظهارات جدید خود و در گفت­و­گویی با خبرنگاران نیز اعلام کرد که درصورت ایجاد زیرساخت­های امن و مناسب توسط دولت و قانونی شدن، شورای نگهبان از طرح های جدید و متفاوت مانند انتخابات الکترونیکی، از راه دور یا پستی استقبال می­ کند.

درخصوص دیگر نهادهای تأثیرگذار، جمال عرف، رئیس ستاد هماهنگی انتخابات، در مصاحبه ای که اوایل آذر با خبرگزاری تسنیم داشت، اعلام کرده بود که ممکن است لازم شود تسهیل برخی موانع قانونی برای روش های جدید، پس از تأیید شورای نگهبان توسط ستاد ملی مبارزه با کرونا تصویب شود. اسماعیل موسوی، سخنگوی این ستاد نیز 21 آذر و در گفت وگویی با خبرنگاران از لزوم ورود مجلس برای تغییر و تصویب برخی قوانین خبر داد.

در چنین موقعیتی و در کشوری که سلامت مردم و مشارکت اجتماعی آن ها از اصول اساسی است، انتظار می رود که مسئولین حساسیت ویژه ای نسبت به فرایند برگزاری انتخابات داشته باشند اما با وجود اینکه کمتر از 6 ماه تا انتخابات فرصت باقی است، برنامه منسجمی از طرف دولت ارائه نشده و وزارت کشور هنوز در مرحله ارائه راه حل به سر می­برد.

تمامی جهت های پیش رو

تعویق انتخابات، خط قرمزی است که بارها توسط مسئولین مختلف رد شده و همگی بر این موضوع تأکید داشتند که انتخابات ریاست جمهوری، طبق قانون در تاریخ 28خرداد سال بعد برگزار خواهد شد. ضمن اینکه این­ کار تأثیری هم در برطرف کردن موانع ندارد. چون پیش بینی فراز و فرود همه گیری بیماری کووید19 ممکن نیست.

اَشکال مختلف پیشنهادی و تجربیات کشورهای دیگر را می توان در دو دسته کلی بررسی کرد؛ یک دسته مانند روش های اینترنتی، پستی و الکترونیکی هستند که علاوه بر قانون، امکان اجرایی کردن آن ها را باید در زیرساخت ها نیز جست­وجو کرد؛ دسته دیگر، روش هایی هستند که تغییراتی جزئی مانند افزایش صندوق و زمان ایجاد می کنند و یا ترکیبی از روش های جدید و الکترونیک با مدل سنتی انتخابات هستند.

منهای زیرساخت

در ارتباط با انتخابات اینترنتی، بیژن عباسی، معاون پژوهش معاونت حقوقی رئیس جمهور چندی پیش و در مصاحبه با خبرنگاران، با تأکید بر وجود مسائل فنی و عدم اعتماد مردم، شرح داد: انتخابات الکترونیک به این معنا که فرد در روز انتخابات از خانه رأی بدهد در کمتر کشوری اجرا شده و در کشور ما با توجه به سرعتی که اینترنت دارد و احتمال هکی که در رای گیری وجود دارد و با بسترهای فعلی نمی توان تصور کرد که امکان رای­گیری از راه دور وجود داشته باشد.

همچنین اسماعیل موسوی، سخنگوی ستاد انتخابات در مصاحبه با خبرنگاران گفت: انتخابات اینترنتی تقریبا در هیچ کجای جهان مرسوم نیست؛ زیرا امنیت انتخابات موضوع مهمی است که از طریق بستر اینترنت فراهم نخواهد شد. از همین رو ترجیح ما بر برگزاری انتخابات به صورت الکترونیکی است.

در حوزه انتخابات پستی که در آمریکا انجام شد نیز موسوی اظهار کرده بود که این روش در جایی از قانون ما پیش بینی نشده؛ در همین خصوص، کدخدایی در گفت وگو با خبرنگاران تأکید کرد:به دلیل اینکه اخذ رأی یک کار مهم و حیاتی در سلامت انتخابات هست، اگر بخواهد به صورت پستی یا اخذ رای الکترونیک از راه دور و یا شیوه های مختلف دیگر انجام شود، باید این اقدام تبدیل به قانون در مجلس شود.

پیشنهاد اصلی دولت

بیشترین اظهارت و پیشنهادها، حول تبدیل روش اخذ رأی دستی به الکترونیکی می ­چرخد که از طریق آن، حضور افراد در محل رأی گیری، کوتاه می شود و شمارش آرا و اعلام نتایج نیز با سرعت بسیار بالا و بدون دخالت دست صورت می گیرد؛ در همین باره جمال عرف، معاون سیاسی وزیر کشور در گفت­وگو با تسنیم اعلام کرد:انتخابات، 25 فرایند دارد و تا الآن 24 فرایند کاملاً الکترونیکی انجام می گیرد؛ فقط در بحث فرایند اخذ رأی یعنی صندوق الکترونیک تا الآن نتوانستیم با شورای نگهبان به توافق برسیم.

وی مطرح نمود که دستگاه رأی گیری اصطلاحاً سینگل است و به جایی وصل نیست و با اشاره به این موضوع که دیگر زمانی برای تولید صندوق جدید نیست، ادامه داد: به نظر باید روی همین 30هزار صندوق الکترونیکی که داریم سرمایه گذاری کنیم، بر این اساس می توانیم 10 هزار شعبه از بیش از 60 هزار شعبه را الکترونیکی کنیم.

ممکن ترین راه

در حال حاضر دو پیشنهاد قطعی و اصلی دولت، افزایش شعب و صندوق­ های انتخاباتی و همچنین افزایش زمان انتخابات است که تنها مانع آن، قانون فعلی است که یک روز را جهت برگزاری تعیین کرده و به ورودِ مجلس برای تغییر قانون یا تصویب ستاد مبارزه با کرونا جهت تعیین شرایط خاص نیاز دارد؛ کشورهایی مانند روسیه و کره جنوبی نیز همین روش ها را برای انتخابات خود به­ کار بردند.

روش های ترکیبی دیگری نیز برای استفاده از صندوق های الکترونیکی در برخی مناطق با حساسیت کم تر یا در کلان شهرها از سوی دولت مطرح شده که در اینجا نیز نیازمند تأیید امنیت صندوق ها از طرف شورای نگهبان است.

کلاف سردرگم سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری

در ابتدای آذر، وزارت کشور در فراخوانی از دانشگاهیان، فعالان سیاسی، حزبی و رسانه­ای دعوت کرد تا در فرایند تدوین و اتخاذ سیاست ها، برنامه­ها و اقدامات مناسب برای برگزاری انتخابات 1400 در شرایط کرونا، پیشنهادات خود را ارسال کنند.

به گزارش تسنیم، معاون سیاسی رئیس جمهور20 آذر درهمین­خصوص گفت: خوش بختانه تا امروز دیدگاه ها و نقطه نظرات خوبی راجع به برگزاری انتخابات 1400 از دانشگاهیان، نخبگان و اندیشه ورزان این عرصه شاهد بودیم و تلاش داریم با بهره گیری از نظرات نخبگان، شرایط مناسبی را برای برگزاری هر چه باشکوه تر انتخابات 1400 فراهم سازیم.

در جدیدترین اقدام نیز، پژوهشکده شورای نگهبان در قالب یک رقابت مسئله محور به جمع آوری ایده های مربوط به بحران کرونا و مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری 1400 می پردازد و زمان ثبت نام در آن را تا 10 دی اعلام کرده؛ محورهای این رویداد شامل: چالش های قانونی و حقوقی در برگزاری انتخابات، چالش های انتخابات الکترونیک، چالش های نحوه ساماندهی حوزه های رای دهی و چالش های نحوه رعایت پروتکل های بهداشتی است.

تنها 6 ماه فرصت باقی است و با نزدیک تر شدن به مراحل پیش از انتخابات، نهادهای مسئول، مشغولیت های دیگری نیز پیدا می کنند. از طرفی تب و تاب های جناحی و سیاسی انتخابات نیز درپیش است؛ حال باید منتظر ماند و دید که آیا شرایط برگزاری انتخابات تعیین خواهد شد؟ آیا وزارت کشور به عنوان متولی اصلی برگزاری انتخابات و دیگر نهادهای مسئول خواهند توانست سرنخِ کلاف سردرگمِ انتخابات را دربین هیاهو ها گم نکنند و آن را به سرانجا برسانند؟